Μελάνωμα στο δέρμα από ηλικιακή ακτινοβολία

Όταν ένας σπίλος, δηλαδή αλλιώς μία «ελιά» στο δέρμα, αρχίζει να αυξάνεται, να γίνεται πιο παράξενη ή να αλλάζει σχήμα, θα πρέπει να αναζητήσετε άμεση ιατρική φροντίδα.

Στην Ελλάδα μπορεί να καταγράφονται περίπου 30.000 περιστατικά καρκίνων του δέρματος το χρόνο από τα οποία 1.500 είναι άνθρωποι που εμφανίζουν μελάνωμα. Αν το σκεφτεί κανείς καλύτερα δεν είναι λίγα τα περιστατικά. Η σωστή πρόληψη μπορεί να σώσει ζωές.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι καρκίνου του δέρματος, οι συχνότεροι όμως είναι τρεις, το κακόηθες μελάνωμα, το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα ή επιθηλίωμα.


Το μελάνωμα είναι η πιο επιθετική και απειλητική μορφή καρκίνου του δέρματος, διότι μπορεί να προκαλέσει γρήγορα μεταστάσεις και είναι δυνητικά θανατηφόρο.


Ένας ακόμη λόγος που καθιστά το μελάνωμα ύπουλο είναι ότι δύσκολα μπορεί έγκαιρα να αναγνωριστεί. Κι αυτό θα γίνει μόνο αν ο καθένας μας είναι ευαισθητοποιημένος και υποψιασμένος, καθώς και εάν προλαμβάνει την υγεία του έγκαιρα. Μέσω μίας εξέτασης από τον δερματολόγο κατά κύριο λόγο, ο καρκίνος του δέρματος μπορεί συνήθως να διαγνωσθεί και να αντιμετωπιστεί νωρίς.

Εάν η ασθένεια δεν έχει προχωρήσει, οι πιθανότητες να αποκατασταθεί ακόμη και πλήρως η υγεία του ασθενούς είναι πολύ καλές.

Διάγνωση Καρκίνου του δέρματος

Ο πιο βασικός κανόνα για την διάγνωση του μελανώματος είναι αυτός που ακολουθεί τα αρχικά ABCDE.

Πιο συγκεκριμένα, το γράμμα Α υποδηλώνει την ασυμμετρία (Αsymmetry), το Β το ανώμαλο όριο (Border), ύποπτη είναι μία ελιά με πολυχρωμία ή αλλαγή στο χρώμα της (Color) η και με μεγάλη διάμετρο D (ισχύει ο γενικός κανόνας μεγαλύτερο από πέντε χιλιοστά). Το E υποδηλώνει την ανύψωση ή την εξέλιξη και αλλαγή (Elevation, evolving).

Ο δερματολόγος εξετάζει το δέρμα του ασθενούς πρώτα με γυμνό μάτι και με την αφή του. Έπειτα, με τη χρήση του δερματοσκοπίου μπορεί να αυξάνει οπτικά το μέγεθος της ελιάς κατά 20 φορές ή και περισσότερο. Με αυτόν τον τρόπο, ο γιατρός σας αναγνωρίζει τις ανατομικές δομές του δέρματος καλύτερα και τις εκτιμά. Η χαρτογράφηση σπίλων γίνεται με ειδικό μηχάνημα και δημιουργεί ψηφιακές εικόνες που αποθηκεύονται και αρχειοθετούνται, ώστε να βλέπει ο ιατρός συγκριτικά το παρόν και το παρελθόν μιας υπάρχουσας δομής και να μπορεί να συγκρίνει ακόμη και την παραμικρή λεπτομέρεια εφόσον απαιτηθεί. Είναι μία διαδικασία η οποία γίνεται από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό με το ειδικό μηχάνημα και διαρκεί συνήθως την πρώτη φορά αρκετή ώρα, ώστε να καταγραφούν οι ελιές από όλο το σώμα.

Επίσης, μεγαλη προσοχή απαιτείται επειδή το μελάνωμα μπορεί να αναπτυχθεί κάτω από το νύχι, ο δερματολόγος θα πρέπει να δώσει προσοχή για τυχόν μελαγχρωματικές αλλοιώσεις στα δάκτυλα των ποδιών και των χεριών.
|

Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις το κακόηθες μελάνωμα μπορεί να έχει ελάχιστη ή καθόλου μελανίνη (αμελανωτικό μελάνωμα).

Έτσι το μελάνωμα εμφανίζεται ως ανοιχτόχρωμη ή κοκκινωπή ελιά και είναι για τον εξεταστή πολύ δύσκολο να ανιχνευθεί. Επίσης είναι δύσκολο να διαγνωστούν μελανώματα σε ασυνήθιστα μέρη του σώματος όπως στο στοματικό ή γεννητικό βλεννογόνο και το οφθαλμό.

Προληπτικός έλεγχος (Skin Cancer Screening)

Όλος ο πληθυσμός και ιδιαίτερα οι ομάδες υψηλού κινδύνου (όπως όσοι έχουν οικογενειακό η προσωπικό ιστορικό καρκίνου δέρματος, όσοι έχουν πολλές ελιές και κυρίως δυσπλαστικούς σπίλους, όσοι έχουν πολύ ανοιχτό δέρμα καθώς και μεταμοσχευμένοι - ανοσοκατεσταλμενοι) πρέπει τουλάχιστον μία φορά το χρόνο να εξετάζονται ολοσωματικά με δερματοσκόπηση και κατά προτίμηση να χαρτογραφούνται.

Όταν χαρακτηρίσει ο γιατρός μία βλάβη ως ύποπτη, τότε αυτή πρέπει να αφαιρείται με χειρουργική επέμβαση. Έπειτα, στην βλάβη αυτή γίνεται βιοψία, δηλαδή ιστολογική εξέταση με την οποία μπορούν να αναγνωριστούν και να ανιχνευτούν τα καρκινικά κύτταρα, καθώς και να καθορίσουμε ακριβώς το είδος τους αν υπάρχουν.

Κλινική εικόνα

Το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορα σημεία του σώματος και να αναπτυχθεί με διάφορους τρόπους. Ενίοτε το μελάνωμα επεκτείνεται κάθετα σε βάθος και άλλες φορές αναπτύσσεται οριζόντια και επιφανειακά.

Διακρίνουμε τέσσερις κύριους τύπους μελανώματος:

  • Το οζώδες μελάνωμα,
  • Το επιτολής επεκτεινόμενο μελάνωμα,
  • Μελάνωμα αναπτυσσόμενο σε κακοήθη φακή,
  • Μελάνωμα των άκρων.

Αίτια Καρκίνου του δέρματος

Ως μία αιτία του καρκίνου του δέρματος θεωρείται η απροστάτευτη και συχνή ηλιοθεραπεία. Ειδικά όποιος σαν παιδί η έφηβος είχε συχνά ηλιακά εγκαύματα παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσει καρκίνο. Αυτή η αιτία, όμως, εξηγεί μόνο ένα σχετικά μικρό ποσοστό των μελανωμάτων.

Ας μην ξεχνάμε ότι η ηλιακή ακτινοβολία που έχουμε λάβει έως την ηλικία τον 18 ετών δρα προσθετικά σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας.

Άλλοι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο δέρματος είναι το οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό, ο μεγάλος αριθμός ελιών.

Παρά το γεγονός ότι λίγα μελανώματα προκαλούνται μόνο από το φως του ήλιου, μία ορθολογική προσέγγιση στον ήλιο εξακολουθεί να είναι σημαντική.

Παιδιά κάτω του ενός έτους δε θα πρέπει να εκτίθενται σε άμεσο ηλιακό φως.

Θεραπεία Καρκίνου του δέρματος

Όταν επιβεβαιωθεί η διάγνωση για «κακόηθες μελάνωμα», τότε προχωράμε στην περαιτέρω θεραπεία. Προγραμματίζεται άμεσα και γίνεται χειρουργική αφαίρεση του κακοήθους μελανώματος σε βάθος και μήκος ασφαλές από το υγιές δέρμα και τις υποκείμενες δομές για καλύτερο καθαρισμό της περιοχής, δηλαδή σε «υγιή ορια» όπως συνήθως λέγεται στην ιατρική ορολογία. Αν ο όγκος ξεπερνά το ένα χιλιοστό ή έχει διεισδύσει βαθύτερα στον ιστό, συνιστάται σήμερα η αφαίρεση και καθαρισμός των αντίστοιχων λεμφαδένων, προκειμένου να εξεταστούν αν έχουν προσβληθεί.

Επανέλεγχος;

Όταν το μελάνωμα είναι λεπτότερο από ένα χιλιοστό, ο ασθενής θα πρέπει να εξετάζεται κάθε 6 μήνες για τα επόμενα 5 χρόνια. Στη συνέχεια και μέχρι το δέκατο έτος μετά την επέμβαση, αρκεί να εξετάζεται μία φορά το χρόνο.

Αν η ασθένεια είναι πιο προχωρημένη, τότε μετά την επέμβαση ο ασθενής θα πρέπει να παρακολουθείται συχνότερα.

Σε κάποιες περιπτώσεις πρέπει να διενεργείται αξονική τομογραφία και PET-CT (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων).

Μέσα από αυτές τις μεθόδους διάγνωσης αποκαλύπτονται εγκαίρως πιθανές μεταστάσεις και εφαρμόζονται ειδικές θεραπείες με χημειο-θεραπευτικούς παράγοντες ή συνδυα-σμό ανοσοθεραπείας και χημειοθεραπείας.

Μην ξεχνάς λοιπόν το δέρμα σου και ξεγελιέσαι από τα παιχνίδια του ήλιου….

Η πρόγνωση όσων ο καρκίνος του δέρματος είναι ήδη σε προχωρημένο στάδιο, είναι πολύ χειρότερη. Γι' αυτό, η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική.

Αναστασία Μαργούτα

Ειδικός Παθολόγος MD, MSc, PhD

Ειδικ. στο Πανεπ. Νοσοκομείο Ζυρίχης USZ

Emai: [email protected]